Монголын уламжлалт өргөөтэй танилцах нь: Нүүдэлчдийн өв соёлоор аялах нь
Юрдын түүхэн үндэс
Нутгийнхан “гэр” хэмээн алдаршсан өргөө нь гурван мянга гаруй жилийн турш Монголын соёлын нэг хэсэг болсоор ирсэн. Эдгээр байгууламжууд нь зөвхөн гэр орон биш, харин уян хатан байдал, дасан зохицох чадварын бэлгэдэл юм. Юрт байшингийн гарал үүслийг Төв Азийн нүүдэлчид нүүдлийн амьдралын хэв маягт нийцүүлэхийн тулд зөөврийн, удаан эдэлгээтэй орон сууц шаарддаг байсан үеэс улбаатай. Гэрийн хийц нь үндсэндээ өөрчлөгдөөгүй хэвээр байгаа нь хэлбэр, үйл ажиллагааны хувьд төгс төгөлдөр болсны гэрч юм. Эрт үеийн бичиг баримтууд болон археологийн олдворууд нь өргөөг ашиглах нь хүрэл зэвсгийн үеэс эхтэй болохыг харуулж байна. Монгол, Скиф, Түрэг зэрэг нүүдэлчин овог аймгууд эдгээр зөөврийн байшинг ашигладаг байсан нь тал нутгийн эрс тэс, таамаглашгүй уур амьсгалд цэцэглэн хөгжих боломжийг олгосон юм. Гэрийн хийц нь байгалийг гүн гүнзгий ойлгож, хүрээлэн буй орчинтойгоо зохицсон харьцааг илэрхийлдэг.
Архитектурын гялалзсан байдал: Дизайн ба барилга
Өнгөцхөн харвал нэгэн гэр нь энгийн мэт санагдаж болох ч түүний бүтээн байгуулалт нь инженерийн болон дизайны шилдэг бүтээл юм. Уламжлалт өргөө нь хэд хэдэн үндсэн бүрэлдэхүүн хэсгүүдээс бүрддэг: модон хүрээ, эсгий бүрээс, түүний үйл ажиллагааг сайжруулдаг төрөл бүрийн хэрэгслүүд. 1. Модон хүрээ: Гэрийн хүрээ нь торон хана (хана), дээврийн шон (уни), төв тулгуур (багана) зэргээс бүрдэнэ. Сүлжээний хана нь өргөсөж, эвхэгддэг тул гэрийн байшинг угсарч, задлахад хялбар болгодог. Дээврийн шон нь төв тулгуураас цацарч, жинг үр ашигтай хуваарилж, хүчтэй салхинд тэсвэртэй бөмбөгөр хэлбэрийг бий болгодог. Хаалганы хүрээ (хаалга) нь ихэвчлэн оршин суугчдын уран сайхны ур чадварыг илтгэсэн гоёл чимэглэлтэй байдаг. 2. Эсгий бүрээс: Гэрт хонины ноосоор хийсэн зузаан эсгийгээр хучигдсан нь хүйтэн, халууныг маш сайн тусгаарладаг. Эсгий бол олон талын материал юм; Энэ нь хүйтэн өвлийн улиралд дотор талыг дулаацуулж, зуны халуун саруудад сэрүүн байлгадаг. Гаднах давхарга нь бороо, цаснаас хамгаалахын тулд ихэвчлэн зотон эсвэл ижил төстэй ус үл нэвтрэх материалаар хийгдсэн байдаг. 3. Дотоод зохион байгуулалт: Дотор байр нь ихэвчлэн зориулалтын дагуу тодорхой хэсэгт хуваагддаг. Дээврийн нээлхийн (тооно) доор байрлах төв хэсэгт ихэвчлэн зуух эсвэл зуух байрладаг бөгөөд энэ нь хоол хийх, халаахад чухал үүрэг гүйцэтгэдэг. Ор, хадгалах хайрцаг болон бусад тавилга нь периметрийн эргэн тойронд зохион байгуулагдаж, тухтай, зохион байгуулалттай амьдрах орон зайг бий болгодог.
Соёлын ач холбогдол ба орчин үеийн дасан зохицох байдал
Юрь бол зүгээр нэг практик орон сууц биш; Тэд соёлын болон оюун санааны гүн гүнзгий ач холбогдолтой. Монголын соёлд өргөө нь сансар огторгуйн бэлгэдэл юм. Дугуй хэлбэр нь үүрд мөнх ба амьдралын мөчлөгийг илэрхийлдэг бол тэнгэрийн төв нээлхий нь дэлхийн ертөнцийг тэнгэртэй холбодог. 1. Олон нийт ба зочломтгой байдал: Монгол орны нийгмийн амьдралд гол байр эзэлдэг. Энэ бол гэр бүлийн цугларалт, баяр ёслол, ёслолын газар юм. Зочломтгой зан нь нүүдэлчдийн соёлын гол үнэт зүйл бөгөөд зочдыг үргэлж халуун дотноор угтан авч, хоол унд, орон байраар хангадаг. 2. Орчин үеийн бэлгэдэл: Монголчуудын ихэнх нь хот суурин газарт шилжсэн ч үндэсний онцлог, соёлын өвийн хүчирхэг бэлэг тэмдэг хэвээр байгаа юм. Нийслэл Улаанбаатар хотод ч гэсэн орчин үеийн барилгуудын хажууд нүүдэлчдийн ёс заншлын мөнхөд хадгалагдаж ирсэн өргөө байшингууд харагддаг. 3. Байгальд ээлтэй, тогтвортой амьдрал: Сүүлийн жилүүдэд Монголоос бусад оронд, ялангуяа тогтвортой, байгальд ээлтэй орон сууцны шийдлийг эрэлхийлж буй хүмүүсийн дунд өргөө барих сонирхол нэмэгдэж байна. Юрьд нь орчин үеийн байгаль орчны асуудалд нийцсэн нөлөөлөл багатай, эрчим хүчний хэмнэлттэй амьдралын хэв маягийг санал болгодог. Тэдгээрийг дэлхийн өнцөг булан бүрээс эко амралтын газрууд, гялалзах байр, тэр байтугай байнгын орон сууц хэлбэрээр олж болно.
Юртны туршлага: Нүүдэлчин амьдралаар амьдрах нь
Гэрт амьдрах нь нүүдэлчдийн амьдралын хэв маягийг өвөрмөц байдлаар харах боломжийг олгодог. Аялал жуулчлалын сонирхогч, соёл сонирхогч олон хүн Монголд ирж, өргөөнд байрлаж, тал нутгийн уламжлалыг шимтэн үздэг. Энд зочдын анхаарлыг татдаг юрт байшингийн зарим шинж чанарууд энд байна. 1. Байгальтай холбогдох: Гэрт байх нь байгальтай гүн гүнзгий холбогдох боломжийг олгодог. Орчин үеийн саад бэрхшээл байхгүй нь байгалийн ертөнцийн дуу чимээ, үнэр, үзэмжийг амьдрах орон зайд нэвтрүүлэх боломжийг олгодог. Энэхүү холболт нь хотын орчинд олоход хэцүү амар амгалан, анхаарал халамжийн мэдрэмжийг төрүүлдэг. 2. Энгийн ба минимализм: Юрт дахь амьдрал угаасаа минималист. Хязгаарлагдмал орон зайн оршин суугчид зайлшгүй шаардлагатай зүйлсийг эрэмбэлж, хүрээлэн буй орчны энгийн байдлыг үнэлж сурдаг. Энэхүү минималист хандлага нь материаллаг эд хөрөнгө гэхээсээ илүү утга учиртай туршлага, харилцаанд анхаарлаа хандуулахыг дэмждэг. 3. Соёлын шимтгэл: Нүүдэлчин айлд амьдардаг хүмүүсийн хувьд мал маллах, мал саах, уламжлалт хоол хийх гэх мэт өдөр тутмын үйл ажиллагаанд оролцох боломжоор баялаг юм. Эдгээр харилцан үйлчлэл нь нүүдэлчин ард түмний тэсвэр тэвчээр, авхаалж самбаагийн талаар үнэлж баршгүй ойлголтыг өгдөг.
Дүгнэлт
Монголын уламжлалт өргөө нь хоргодох байрнаас хамаагүй илүү юм; тэдгээр нь олон мянган жилийн турш оршин тогтнож ирсэн амьдралын хэв маягийн биелэл юм. Тэдний загвар нь хүрээлэн буй орчны талаарх гүн гүнзгий ойлголт, тогтвортой амьдрах амлалтыг илэрхийлдэг. Соёлын өвийн бэлгэ тэмдэг болсон юрт нь дэлхийн өнцөг булан бүрт байгаа хүмүүсийн сэтгэлийг хөдөлгөж, гайхшруулж байна. Та Монголын тал хээрийг судлах эсвэл өөрийн тогтвортой амьдрах төсөлд зориулж нэг байшин барихаар төлөвлөж байгаа эсэхээс үл хамааран эдгээр гайхалтай байгууламжууд нь өнгөрсөн ба одоо, нүүдэлчин ба орчин үеийн гүүрийг холбосон мөнхийн сэтгэл татам байдлыг санал болгож байна.